Muốn chuyển từ bảo hiểm xã hội bắt buộc sang bảo hiểm xã hội tự nguyện cần làm thủ tục gì?

Nội dung chính

• Đối tượng nào có thể tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện theo quy định pháp luật hiện nay?
• Mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện là bao nhiêu?
• Muốn chuyển từ bảo hiểm xã hội bắt buộc sang bảo hiểm xã hội tự nguyện cần làm thủ tục gì?
• Quyền lợi có bị ảnh hưởng khi chuyển sang tham gia BHXH tự nguyện không?

Đối tượng nào có thể tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện theo quy định pháp luật hiện nay?

Căn cứ theo khoản 1, khoản 4 Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 quy định về đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội, cụ thể như sau:

Đối tượng áp dụng

1. Người lao động là công dân Việt Nam thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bao gồm:

a) Người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn, hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn từ đủ 03 tháng đến dưới 12 tháng, kể cả hợp đồng lao động được ký kết giữa người sử dụng lao động với người đại diện theo pháp luật của người dưới 15 tuổi theo quy định của pháp luật về lao động;

b) Người làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 01 tháng đến dưới 03 tháng;

c) Cán bộ, công chức, viên chức;

d) Công nhân quốc phòng, công nhân công an, người làm công tác khác trong tổ chức cơ yếu;

đ) Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp quân đội nhân dân; sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ, sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên môn kỹ thuật công an nhân dân; người làm công tác cơ yếu hưởng lương như đối với quân nhân;

e) Hạ sĩ quan, chiến sĩ quân đội nhân dân; hạ sĩ quan, chiến sĩ công an nhân dân phục vụ có thời hạn; học viên quân đội, công an, cơ yếu đang theo học được hưởng sinh hoạt phí;

g) Người đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng quy định tại Luật người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng;

h) Người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã có hưởng tiền lương;

i) Người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn.

...

4. Người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên và không thuộc đối tượng quy định tại khoản 1 Điều này.

Theo đó, đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên và không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Muốn chuyển từ bảo hiểm xã hội bắt buộc sang bảo hiểm xã hội tự nguyện cần làm thủ tục gì?

Mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện là bao nhiêu?

Căn cứ theo khoản 1 Điều 10 Nghị định 134/2015/NĐ-CP về mức đóng BHXH tự nguyện như sau:

Mức đóng

Mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện theo Khoản 1 Điều 87 của Luật Bảo hiểm xã hội và theo phương thức đóng tại Khoản 1 Điều 9 Nghị định này được quy định như sau:

1. Mức đóng hằng tháng bằng 22% mức thu nhập tháng do người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện lựa chọn.

Mức thu nhập tháng do người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện lựa chọn thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn theo quy định của Thủ tướng Chính phủ và cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở tại thời điểm đóng.

Theo đó, mức đóng BHXH tự nguyện hàng tháng do người tham gia lựa chọn, theo công thức sau:

Mức đóng = 22% x Mức thu nhập do người tham gia lựa chọn

Trong đó:

- Trường hợp thuộc các đối tượng được hỗ trợ tiền đóng BHXH tự nguyện thì mức đóng hàng tháng sẽ trừ ra mức Nhà nước hỗ trợ.

- Mức thu nhập đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện tối đa là 20 lần mức lương cơ sở tại thời điểm đóng bảo hiểm.

Căn cứ Nghị định 24/2023/NĐ-CP quy định về mức lương cơ sở đối với cán bộ, công chức, viên chức và lực lượng vũ trang. Từ 01/7/2023, mức lương cơ sở được tính là 1.800.000 đồng/tháng.

Đồng thời, căn cứ mục 2 Công văn 1927/BHXH-TST năm 2023 của Bảo hiểm xã hội Việt Nam có xác định mức thu nhập tháng người tham gia BHXH tự nguyện tối đa như sau:

2. Mức thu nhập tháng người tham gia BHXH tự nguyện lựa chọn để tính mức đóng BHXH tự nguyện từ ngày 01/7/2023 cao nhất là 36.000.000 đồng/tháng (1.800.000 đồng/tháng x 20 lần).

Như vậy, mức thu nhập đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện tối đa từ 01/7/2023 là 36 triệu đồng/tháng.

Muốn chuyển từ bảo hiểm xã hội bắt buộc sang bảo hiểm xã hội tự nguyện cần làm thủ tục gì?

Căn cứ theo khoản 4 Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 quy định đối tượng tham gia BHXH tự nguyện bao gồm:

- Công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên.

- Không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.

Theo đó, người lao động chỉ được chuyển sang BHXH tự nguyện khi không còn thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.

Nếu vẫn đang thuộc các trường hợp tham gia BHXH bắt buộc thì cho dù có nhu cầu, người lao động cũng không được chuyển sang đóng BHXH tự nguyện.

Như vậy, người lao động chỉ được tham gia BHXH tự nguyện khi đã nghỉ việc tại doanh nghiệp, cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp.

Người lao động muốn chuyển từ BHXH bắt buộc sang BHXH tự nguyện cần thực hiện những thủ tục sau:

Theo Điều 24 Quyết định 595/QĐ-BHXH năm 2017 sửa đổi bởi khoản 3 Điều 4 Quyết định 490/QĐ-BHXH năm 2023 quy định , để tham gia BHXH tự nguyện:

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ

Người tham gia cần chuẩn bị Tờ khai tham gia, điều chỉnh thông tin BHXH, BHYT (Mẫu TK1-TS ban hành kèm theo Quyết định tại khoản 4 Điều 3 Quyết định 490/QĐ-BHXH năm 2023). Tải về

Người lao động có thể tự tải về và điền hoặc đến nơi nộp hồ sơ xin mẫu này rồi điền.

Bước 2: Nộp hồ sơ và đóng tiền BHXH.

Nơi tham gia BHXH tự nguyện: Đại lý thu hoặc cơ quan BHXH tại nơi mình cư trú.

Người lao động có thể tự tải về và điền hoặc đến nơi nộp hồ sơ xin mẫu này rồi điền.

Người lao động có thể chọn đóng bảo hiểm hằng tháng, 03 tháng/lần, 06 tháng/lần,…

Quyền lợi có bị ảnh hưởng khi chuyển sang tham gia BHXH tự nguyện không?

BHXH bắt buộc hay tự nguyện cùng do Nhà nước tổ chức, nhưng giữa 02 loại BH này sẽ có những sự khác biệt nhất định. Căn cứ theo khoản 1 và 2 Điều 4 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 quy định, có thể thấy:

Các chế độ bảo hiểm xã hội

1. Bảo hiểm xã hội bắt buộc có các chế độ sau đây:

a) Ốm đau;

b) Thai sản;

c) Tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp;

d) Hưu trí;

đ) Tử tuất.

2. Bảo hiểm xã hội tự nguyện có các chế độ sau đây:

a) Hưu trí;

b) Tử tuất.

Theo đó, khi người tham gia BHXH tự nguyện chỉ có 02 chế độ: hưu trí và tử tuất, trong khi các chế độ của người tham gia BHXH bắt buộc bao gồm: ốm đau; thai sản; tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; hưu trí; tử tuất.

Như vậy, khi chuyển từ BHXH bắt buộc sang BHXH tự nguyện, người lao động sẽ giảm bớt chế độ hưởng.

Nhưng việc tham gia BHXH tự nguyện sau khi NLĐ nghỉ việc sẽ là giải pháp hữu hiệu giúp người lao động có chỗ dựa kinh tế khi về già là lương hưu. Bởi thời gian đóng BHXH tự nguyện sẽ được cộng nối tiếp vào thời gian đóng BHXH để tính hưởng hương lưu và chế độ tử tuất.

Bên cạnh đó, khoản 3 Điều 5 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 này quy định:

Nguyên tắc bảo hiểm xã hội

...

3. Người lao động vừa có thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc vừa có thời gian đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện được hưởng chế độ hưu trí và chế độ tử tuất trên cơ sở thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội. Thời gian đóng bảo hiểm xã hội đã được tính hưởng bảo hiểm xã hội một lần thì không tính vào thời gian làm cơ sở tính hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội.

...

Do đó, trong trường hợp chuyển đóng từ BHXH bắt buộc sang tự nguyện, người lao động sẽ không còn được hưởng chế độ về thai sản, ốm đau, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp nhưng lại được cộng nối thời gian để hưởng chế độ hưu trí và tử tuất.